Wat is dat?
Prikkelbare darm is één van de meest voorkomende darmstoornissen. Het is geen ziekte maar een stoornis in de beweeglijkheid en de gevoeligheid van de dunne en dikke darm gekenmerkt door buikpijn, krampen, opgeblazen gevoel, winderigheid en stoelgangproblemen. Deze stoelgangproblemen zijn: regelmatige verstopping of diarree alsook opeenvolgende periodes van deze beide door elkaar. De diarree doet zich vaak onmiddellijk na de maaltijd voor, voornamelijk ’s morgens na het ontbijt. Vooral vrouwen maar ook mannen hebben last van prikkelbare darm en de aandoening is niet leeftijdsgebonden.
Blijf rustig
Een prikkelbare darm is een vervelende maar ongevaarlijke aandoening die niet tot darmkanker leidt. Het is ook geen aanwijsbare ziekte zoals bv. een maagzweer. Geruststelling neemt wel de aanwezige pijn niet weg, maar als u een prikkelbare darm heeft, hoeft u zich over operatiekamers geen zorgen te maken.
Oorzaken en pijnopstoten
Het staat vast dat emotionele spanning, stress, sommige voedingsgewoonten en bepaalde geneesmiddelen de darmgevoeligheid kunnen verhogen.
Daarom: praktische aanbevelingen
Pas uw manier van leven aan:
Vermijd stress en denk aan uw nachtrust. Zorg voor voldoende ontspanning, lichamelijk en geestelijk. Neem nooit zelf uw toevlucht tot kalmeerpillen. Overmatig gebruik leidt tot gewenning en afhankelijkheid.
Pas uw eetgewoonten aan:
Uw arts zal u een normale voeding toestaan. U moet enkel letten op de zaken die voor uzelf (en daarom niet voor iemand anders) de oorzaak kunnen zijn van buikkrampen, pijn, opgezwollen gevoel, diarree en winderigheid. Die zaken moet u leren ontdekken en vermijden. Er bestaat geen pasklaar dieet voor iemand met een prikkelbare darm, daar sommige voedingsstoffen bij de ene wel en bij de andere geen last veroorzaken.
De volgende voedingsregels kunnen u zeker helpen en moet u trachten te volgen:
U moet voldoende vezels eten.
Er dient gestreefd te worden naar een vezelinname van 30 à 40 gr/dag.
Vezels zijn altijd van plantaardige origine: u vindt ze uitsluitend in granen, fruit en groenten, niet in uw steak of een stukje kaas. Ze worden in de darmen niet of nauwelijks verteerd. Maar hoe kan een voedingsmiddel nuttig zijn als het niet eens verteerd wordt? Heel eenvoudig, omdat het meer volume geeft aan de darm- en stoelganginhoud en de transit versnelt.
Volgens een wetenschappelijk rapport van een wereldvermaard instituut (FDA) zou onze vezelinname moeten bestaan uit 70 % water onoplosbare en 30 % water oplosbare vezels. Er bestaan inderdaad 2 soorten vezels, met verschillende fysiologische invloed.
Oplosbare vezels ontlenen hun naam aan het feit dat ze oplosbaar zijn in water. Zij slorpen dus in de darmen een grote hoeveelheid water op, wat de darminhoud doet toenemen en hem een stroperige consistentie geeft. Deze vezels vertragen de lediging van de maag maar versnellen de doortocht door de darm. We vinden ze vooral in haver, gerst, droge groenten (bonen, kikkererwten, linzen), gedroogde vruchten (pruimen, vijgen, abrikozen, dadels …), fruit (aalbessen, frambozen, bessen, peren en ongeschilde appels…), groenten (spruitjes, erwtjes, knolselder, broccoli, wortelen, kervel, ui, prinsessenboontjes).
Niet-oplosbare vezels bevatten grote hoeveelheden water, wat het gewicht van de stoelgang en de kneedbaarheid verhoogt. Ze vormen een zeer goede remedie tegen constipatie. Onoplosbare vezels vinden we terug in tarwezemelen, volle granen, graanmengelingen en volkoren produkten.
Door een toename van de vezelinname, in de juiste verhouding, zorgen zij voor een vergroting van de stoelgangmassa en een normale consistentie (niet te lopend, niet te hard). De darm wordt beter gevuld, de te hoge druk in de darm daalt, en geleidelijk verdwijnen de buikkrampen en de pijn. Aangezien dit geleidelijk gebeurt, is het belangrijk uw vezelinname niet na 3 of 4 dagen te stoppen, maar deze lange tijd vol te houden. Soms zal uw arts u een vezelpreparaat voorschrijven. Let wel op! Niet alle vezels zijn op elk moment geschikt. Kies steeds voor “zachte” vezels, d.w.z. bereide groenten zal u vaak beter verdragen dan (teveel) rauwkost, fruit eet u beter geschild, steenfruit (krieken, kersen, …) gebruikt u best niet in te grote hoeveelheden. Leer luisteren naar uw eigen lichaam: probeer te herkennen wat u persoonlijk niet goed verdraagt.
- Drink elke dag enkele extra glazen water: oplosbare vezels zijn pas “werkzaam” als ze voldoende vocht kunnen opnemen
- Voedingswaren rijk aan fermenteerbare suikers, zoals bonen, schorseneren, kolen en peulvruchten eet u beter niet.
- Geven ook gemakkelijke aanvallen: uien, look, bloemkool, spruiten, zuurkool en paprika.
- Fruit is voor u gezond als het goed rijp is. Onrijp fruit (bv. een harde peer) kan een aanval uitlokken.
- Vermijd vettig en pikant eten.
- Vermijd koffie, sterke thee, drink dit ook niet te warm, vermijd te veel cola en tonic. • Vermijd ijskoude drankjes en ijsjes.
- Alcohol is ook een belangrijke verdachte. Eén glas goede wijn of bier bij voorkeur van hoge gisting, met mate gedronken, kunnen geen kwaad.
- Tabak is eveneens prikkelend voor uw darm.
- Eet rustig en op regelmatige tijdstippen. Sla uw ontbijt niet over, integendeel: besteed er voldoende tijd en aandacht aan! Als u na de maaltijd last krijgt, kijk dan na welke groeten, fruit of bereiding dit kon veroorzaken en vermijd deze bij uw volgende maaltijden. U kan uzelf daar het best bij helpen.
- Wees actief, matige inspanning en sport komt de werking van uw spijsverteringsstelsel ten goede!
De laatste jaren is er duidelijke wetenschappelijke evidentie opgebouwd dat een laag “FODMAP” dieet zorgt voor een significante verbetering van verschillende symptomen die horen bij het prikkelbare darmsyndroom.
FODMAP staat voor Fermenteerbare Oligosacchariden (fructanen en galacto-oligosacchariden), Disacchariden (lactose), Monosacchariden (fructose), Polyolen (Sorbitol, Mannitol, Maltitol, Xylitol en Isomalt). Dit zijn allen bestanddelen die in onze dagelijkse voeding aanwezig zijn. Zij worden mee verantwoordelijk geacht voor een toename van gasproductie in de darm en veroorzaken zo de typische symptomen van prikkelbare darmsyndroom.
Via volgende link kan je hierover meer informatie bekomen evenals gratis overzichten van producten met hoge en lage FODMAPS: www.fodmap-dieet.nl
Voor smart-phone gebruikers bestaat er ondertussen ook een “app” (“FODMAP Guide”).
Het correct opvolgen van een FODMAP dieet is niet zo eenvoudig en vergt een zekere motivatie, vooral bij aanvang van het dieet. Daarom is het meestal aangewezen om beroep te doen op een diëtiste die vertrouwd is met dit dieet. In de Sint-Jozefkliniek is er bij het team dietiek een diëtiste die hierin expertise heeft opgebouwd. Indien aangewezen, zal uw arts u verwijzen.
Blijf met uw prikkelbare darm niet zitten. Uw eigen humeur zal er onder lijden…
Spreek erover met uw dokter.
Vermijd zelfmedicatie bij prikkelbare darm! Verkeerd gebruik van laxantia in de verstoppingsfase en anti-diarree middelen bij prikkelbare darm diarree komen al teveel voor. Met alle gevolgen van dien: uw verstopping wordt diarree en uw diarree stopt op.
Raadpleeg bij herhaalde diarree of verstopping uw dokter.
Bloedverlies bij de stoelgang vraagt eveneens steeds om doktersadvies.
Soms zal uw dokter u naast een vezelpreparaat spasmolytica (darmontspanners) voorschrijven, die de contractiebeweging van de darm verminderen en de pijn doen afnemen. Deze produkten werken enkel op de pijn en niet op de oorzaak. Gebruik deze dan ook niet langer dan door Uw arts voorgeschreven.
BESLUIT
Een individueel aangepast, gezond, gevarieerd en regelmatig voedingspatroon is de sleutel tot succes in uw “prikkelbare darm synd room dieet”.